”Αναμνήσεις ενός κοριτσιού” – Συγκίνησε η Μαργαρίτα Θεοδωράκη στην παρουσίαση του αυτοβιογραφικού βιβλίου της στο Βραχατι!
Ένα κορίτσι μεγαλώνει ανέμελα στην προσφυγική συνοικία της Νέας Σμύρνης μαζί με την οικογένειά του και τους Μικρασιάτες παππούδες, με φόντο τις διηγήσεις από τη «χαμένη πατρίδα» αλλά και τα φρικτά βασανιστήρια της Μακρονήσου.Ο μεγαλος δημιουργος και πατερας της αλλωστε αποτελουσε παντα στοχο για την δικτατορια των Συνταγματαρχων!
Με τον ερχομό της χούντας, βιώνει τις αιφνίδιες νυχτερινές εφόδους του Στρατού στο σπίτι, τις φυλακίσεις του πατέρα της, την εξορία. Εκεί, στη Ζάτουνα, σ’ ένα ορεινό χωριό της Αρκαδίας, ο Μίκης και η συζηγος του Μυρτώ Αλτίνογλου ζουν εξόριστοι, δέσμιοι, και το μικρό κορίτσι αλωνίζει τα αρκαδικά βουνά, τρέχει ελεύθερο στις απότομες πλαγιές, μυείται στα μυστικά της μουσικής και χορεύει ασταμάτητα, ρουφώντας τη ζωή!
Μεταφέροντας την εμπειρία της από την εξορία του Μίκη και της οικογένειας του στη Ζάτουνα παρατήρησε πως «εκεί ο πατέρας μου έγραψε το βιβλίο του “Το Χρέος”, έγραψε ορατόρια, έγραφε συνέχεια γιατί ήταν συνέχεια κλεισμένος, είχε δικαίωμα να βγαίνει από το σπίτι μόνο μια ώρα το πρωί και μια το απόγευμα. Θυμάμαι να επιστρέφουμε από το σχολείο και να μας λένε ότι “ο μπαμπάς σας είναι τιμωρημένος δεν θα βγει έξω”!
Στη συνέχεια μετέφερε τις εμπειρίες της από την Κρήτη, τις πρώτες επαφές με τον τόπο στα γυρίσματα του έργου “Ζορμπάς”, στη διαμονή στο σπίτι του Γαλατά όπου «μου έκανε τρομακτική εντύπωση η φιλοξενία των ανθρώπων”ειπε και κατεληξε” Έπειτα για χρόνια στην Κρήτη ερχόμουν μόνο για τις συναυλίες”.
Τα τελευταια 50 χρονια,περιπου,η ζωη της Μαργαριτας Θεοδωρακη και της οικογενειας της ηταν μεταξυ Νεας Σμυρνης και Βραχατιου[!] Εκει,στο γνωστο τουριστικο θερετρο της Κορινθιας,ο κορυφαιος δημιουργος,αγναντεύοντας τον Κορινθιακο συνεθεσε ενα μεγαλο κομματι του μουσικου του εργου!
Η παρουσίαση της αυτοβιογραφικης εκδοσης,πραγματοποιηθηκε,σε αίθουσα εκδηλώσεων,του Hotel Alkion,στο Βραχατι!
Παρόντες,εκτος του υπόλοιπου,ακροατηρίου,ήταν ο Δήμαρχος Αννίβας Παπακυριάκος [ ο οποίος αποχώρησε πολύ νωρίς ] και η Πρόεδρος του Δημοτικού Οργανισμού ”Ανέλιξη”Μαρία Καλλίρη!
«Το κέντημα μιας ζωής»
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, ξεχώρισε η εισήγηση του σπουδαίου ποιητή Διονύση Καρατζά, έργα του οποίου έχουν μελοποιηθεί από τον Μίκη Θεοδωράκη.
Ακολουθεί αυτούσια η εισήγηση:
«Το κέντημα μιας ζωής
Αγαπητοί φίλοι, κυρίες και κύριοι
Με περιέργεια αγάπης διάβασα το βιβλίο της Μαργαρίτας-Ασπασίας Θεοδωράκη «Αναμνήσεις ενός κοριτσιού», από τις εκδόσεις ΙΑΝΟΣ.
Πέρασαν κιόλας 35 χρόνια από τον Αύγουστο του 1986, όταν γνώρισα τη Μαργαρίτα στο Βραχάτι. (Ήταν τότε που ξεκίνησε η συνεργασία μου με τον Μίκη Θεοδωράκη, που αποτυπώθηκε σε τέσσερις κύκλους τραγουδιών με ποίησή μου).
Η εικόνα που σχημάτισα γι’αυτή και με συνοδεύει μέχρι σήμερα, είναι ενός ανήσυχου και ευαίσθητου κοριτσιού. Αυτά τα στοιχεία του χαρακτήρα της καθορίζουν το περιεχόμενο και τη γραφή της Μαργαρίτας στο βιβλίο της, που παρουσιάζουμε απόψε εδώ στην πόλη σας, στο Βραχάτι. Το Βραχάτι, άλλωστε, από το 1964 έγινε η «αφετηρία μιας ολόκληρης ζωής με χαρές και λύπες και με τους καλύτερούς μου φίλους» (σελ. 75) γράφει η Μαργαρίτα και συμπληρώνει «Η γενιά μας συνεχίζει και κρατεί γερά στον τόπο αυτό» (σελ. 75).
Οι «Αναμνήσεις ενός κοριτσιού» της Μαργαρίτας δεν είναι τυπικό μυθιστόρημα, ούτε τυπικό ημερολόγιο. Είναι μία καταγραφή στιγμών από περιπετειώδη ταξίδια ψυχής σε χρόνο ανάγκης, ονείρων, διαψεύσεων, ματαιώσεων και δύσβατης αγάπης. Είναι μία γλωσσική αναπαράσταση της προσωπικής ζωής της στο οικογενειακό, καλλιτεχνικό, κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον, με την τεχνική του κεντήματος. Η Μαργαρίτα έμαθε από μικρή, κοντά στη θεία της Μιμόζα, να κεντάει σταυροβελονιά.
Γι’ αυτό ξέρει και να κεντάει με λέξεις τους πόνους και τους πόθους της ζωής της. Η ίδια γράφει σε ποίημά της που παραθέτει στο βιβλίο της (σελ. 36):
Κεντώ, κεντώ, κεντώ τους πόθους της ζωής μου
Τα δάχτυλά μου σκλήρυναν πολύ, μάτωσαν, χτυπήθηκαν
Αλλά συνεχίζουν ακατάπαυστα το πάνω κάτω της βελόνας
Πέφτει η βελόνα, χάνεται Κι εγώ χάνω τα μυστικά των πόθων μου.
Κεντώ, κεντώ,
Πάλι κεντώ
Τρέχει η βελόνα κι οι κλωστές γιομίζουν χρώματα μπροστά μου
Κι ο πόθος πάλι αστράφτει πλουμιστός, πολύχρωμος.
Κι ο πόνος μπαινοβγαίνει στις τρύπες του καμβά.
Διαβάζοντας το βιβλίο της Μαργαρίτας, ένιωσα να ζωντανεύουν μέσα μου τα πρόσωπα, τα γεγονότα, οι καταστάσεις και τα συναισθήματα που συνθέτουν το ιδιαίτερο οδοιπορικό της ζωής της.
Σ’ αυτό το ζωντάνεμα βοήθησε το ύφος της γραφής της. Με τρόπο προφορικό, αυθόρμητο και ατίθασο, πότε με περιγραφές και πότε με ποιήματα και σκέψεις, καταθέτει την αλήθεια της και ξεδιπλώνει βιώματα, συναντήσεις, αγωνίες, αδιέξοδα, αγάπες και τρυφερές στιγμές πάντα με επίκεντρο τον πατέρα της, τον Μίκη. Σαν να αλλάζει κλωστή και χρώμα, κάνει παύσεις στην αφήγηση με φράσεις που ξαφνιάζουν, όπως «αυτό όμως είναι μια άλλη ιστορία, θα την πω μια άλλη φορά» ή «καλημέρα σας» ή «κάποια μέρα, αν θέλετε, θα σας διηγηθώ τις εφόδους του Στρατού στο σπίτι μας».
Αυτή η ανεπιτήδευτη και ειλικρινής διάθεσή της να μιλήσει στον αναγνώστη με την αμεσότητα της κουβέντας τη διευκολύνει να ελευθερώνει τους δαίμονές της και να λυτρώνεται. Η Μαργαρίτα, πληθωρική στην απαισιοδοξία και ταυτόχρονα υπερβολική στη δίψα της για ζωή, παρουσιάζει ένα πολύχρωμο και πολύσημο αφηγηματικό κέντημα.
Στον μέσον κυριαρχούν ο πατέρας και η κόρη, δηλαδή ο Μίκης και η Μαργαρίτα, που κοιτάζονται στα μάτια, σαν να μεταγγίζουν ο ένας στον άλλον σιωπές και μοναξιά. Τους πλαισιώνουν διακριτικά η μάνα και ο γιος, δηλαδή η Μυρτώ και ο Γιώργος, που συμπληρώνουν την οικογένεια του πάθους και των παθών. Πίσω τους απεικονίζονται οι πρόγονοι με τις μικρασιατικές και κρητικές ρίζες τους κι από κοντά πόλεις με ξεχωριστό φορτίο συγκίνησης –Σμύρνη, Παρίσι, Αθήνα, Μόσχα, Μακρόνησος- και άλλα μέρη με συναισθηματικό βάθος και πλάτος. Στα πλάγια του καμβά διακρίνονται τα αγαπημένα ζώα της Μαργαρίτας, τα σκυλιά και οι γάτες, και, βέβαια, πολλή φύση, βουνά, θάλασσες, ζώα και πουλιά, δέντρα και ποικίλα λουλούδια. Κάπου αχνοφαίνεται το πηγάδι, που κρύβει τους αυτοκαταστροφικούς-αυτοκτονικούς ιδεασμούς της Μαργαρίτας, τους ψυχικούς μετεωρισμούς της «θάνατος και θέλω να ζήσω», όπως γράφει.
Οι φωτογραφίες που παρατίθενται στο βιβλίο δεν τεκμηριώνουν τόσο τα αφηγηματικά μέρη όσο συντηρούν το ενδιαφέρον και τη συγκίνηση και δοκιμάζουν την ισορροπία ανάμεσα στη φθορά του χρόνου και την αφθαρσία της στιγμής. Στο βιβλίο της «Αναμνήσεις ενός κοριτσιού» η Μαργαρίτα δεν εγκλωβίζεται σε νοσταλγικές αναφορές προσπαθώντας να διασώσει μια ειδυλλιακή ζωή δίπλα σε έναν σπουδαίο πατέρα και μέσα σ’ ένα ιδανικό οικογενειακό και κοσμοπολίτικο περιβάλλον.
Οι αναμνήσεις της στοιχειοθετούν τη δύσκολη πορεία ενηλικίωσής της σε εποχές αβεβαιότητας και μεγάλων κινδύνων, αλλά και σε συνθήκες σπάνιων εμπειριών από τη μουσική διαδρομή και διεθνή αναγνώριση του Μίκη. Σε συνέντευξή της, η Μαργαρίτα σημειώνει: «Ζούσα δίπλα σε έναν άνθρωπο που απολάμβανε την απόλυτη δόξα και όταν είσαι παιδί νομίζεις ότι αυτή η δόξα είναι και για σένα. Αυτό, μεγαλώνοντας, μπορεί να σε διαλύσει». Στο βιβλίο της, κατασταλαγμένη πια, γράφει (σελ. 229): «Η ηλικιωμένη κόρη δεν είναι μια ιδέα! Δεν είναι ένα τραγούδι «Μαργαρίτα Μαργαρώ»!
Είναι ένας άνθρωπος γεμάτος αισθήματα και πάθη, πλημμυρισμένη από απόλυτη αγάπη για τον πατέρα της, τον απλό άνθρωπο. Όχι αυτόν με το φωτοστέφανο ενός αγίου».
Και ο εκδότης της, ο Νίκος Καρατζάς, τονίζει ότι «το βιβλίο της Μαργαρίτας είναι εστιασμένο στον Μίκη και αποτελεί φόρο τιμής στον πατέρα, όχι στον καλλιτέχνη».
Η Μαργαρίτα-Ασπασία Θεοδωράκη με το βιβλίο της «Αναμνήσεις ενός κοριτσιού» θυμίζει την τρυφερή ανάγκη μας να ξεχωρίζουμε στο φως τις σκιές και να μεταλλάσσουμε τη χαρά σε αγάπη, την επώδυνη πληγή σε ιαματική πηγή και τον πόνο σε αλήθεια. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε τη μνήμη, για να μπορούμε να νιώθουμε δυνατοί και, ανυπόκριτα με τόλμη, να μοιραζόμαστε τα όνειρά μας. Και αυτό πετυχαίνει η Μαργαρίτα με την κεντητή γραφή της».
Αναμεσα στους παρευρισκομενους ηταν και η γνωστη ερμηνευτρια Μπετυ Χαρλαυτη!
Με ένα κλικ στον παρακάτω συνδεσμο βλέπετε το τηλεοπτικό ρεπορταζ της Περιφερειακής τηλεόρασης Πελοποννησου με την υπογραφή του καταξιωμένου δημοσιογράφου Νότη Κομνηνάκη!
https://www.facebook.com/100002968838410/videos/1327823811030254/