Το κάστρο της Μυτιλήνης, ένα από τα μεγαλύτερα της Mεσογείου «ξαναγεννιέται» με συνεχιζόμενα έργα του υπουργείου Πολιτισμού.
Με εντατικό ρυθμό συνεχίζονται τα έργα αναστήλωσης του ιεροδιδασκαλείου (Μεντρεσέ) στο κυρίως κάστρο της Μυτιλήνης, έργο του 16ου αιώνα. Μάλιστα, φέρεται να χτίστηκε από τον ονομαστό ναύαρχο του Οθωμανικού Στόλου Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα και ανήκε σε ίδρυμά του (βακούφι).
Οι εργασίες έχουν προϋπολογισμό 1,5 εκατ. ευρώ και χρηματοδοτούνται από το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0. Πραγματοποιούνται δε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου.
Ο Μεντρεσές σώζεται στο σύνολό του. Είναι διώροφο κτίσμα κατά τα πρότυπα της οθωμανικής περιόδου, ακέραιο, τετράγωνο με εσωτερική αυλή και χώρους περιμετρικά διατεταγμένους σε σχήμα Π.
Στο ισόγειο, σύμφωνα με τις πηγές, λειτουργούσε δημόσιο μαγειρείο και πτωχοκομείο, το λεγόμενο ιμαρέτ, σε θολοσκεπείς χώρους που βλέπουν όλοι στην εσωτερική αυλή.
Στον δεύτερο όροφο, στη βορειοανατολική γωνία του, δεσπόζει μια τετράγωνη τρουλαία αίθουσα μεγάλου ύψους. Στο μέσον της νοτιοανατολικής πλευράς διαμορφώνεται μικρή κόγχη (μιχράμπ). Πρόκειται δηλαδή για τον χώρο προσευχής και διδασκαλίας του Μεντρεσέ. Εσωτερική στοά οδηγεί στα κελιά των σπουδαστών (σοφτάδες) και των διδασκόντων (μουλάδες).
Ας σημειωθεί ότι στα οθωμανικά ιεροδιδασκαλεία, οι μουσουλμάνοι σπουδαστές διδάσκονταν το Κοράνιο, την αραβική γλώσσα, αλλά και αστρονομία και νομική. Ενδεχομένως το κτήριο, να λειτούργησε και ως χώρος άσκησης σουφικών ταγμάτων δερβίσηδων.
Υπό ολοκλήρωση είναι ο βορειοανατολικός περίβολος του κάστρου και το αποτέλεσμα των αναστηλωτικών εργασιών είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Τα «χαμένα» τείχη κυριολεκτικά ανασταίνονται ενώ ορατή είναι πλέον και η βυζαντινή πυλίδα, ένα από τα ελάχιστα σωζόμενα τμήματα της βυζαντινής περιόδου του κάστρου.
Τα έργα όμως αναστήλωσης στο κάστρο της Μυτιλήνης έχουν και συνέχεια. Από το Υπουργείο Πολιτισμού χρηματοδοτείται με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Βορείου Αιγαίου, ένα σύνολο σημαντικών μελετών που αφορούν τον Μεγάλο Περίβολο, τον Ακρόπυργο, της οθωμανικής Πυριτιδαποθήκης.
Πρόσφατα μάλιστα, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, είχε δηλώσει σχετικά: «Το Κάστρο της Μυτιλήνης, είχε πει, είναι ένα από τα μεγαλύτερα σωζόμενα μεσαιωνικά κάστρα της Μεσογείου, έκτασης 60 στρεμμάτων. Αποτελεί έργο κυρίως των Γατελούζων, που κυριάρχησαν στο νησί την Υστεροβυζαντινή περίοδο (1355-1462) και των Οθωμανών, που κατέλαβαν τη Λέσβο από το 1462 έως το 1912. Αποτελούσε τον πυρήνα άμυνας και άσκησης της διοίκησης της πόλης κατά τη Μεσαιωνική περίοδο. Στο Κάστρο Μυτιλήνης υλοποιείται ένα συστηματικό πρόγραμμα αποκατάστασης των τειχών, του οχυρωματικού περιβόλου και των επιμέρους μνημείων του, με χρηματοδοτήσεις άνω των 15.000.000 ευρώ από τα ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για την προστασία, την αναστήλωση και την ανάδειξή του. Στις επεμβάσεις αποκατάστασης του βορειοανατολικού περιβόλου, προϋπολογισμού 2.500.000 ευρώ, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, που βρίσκεται σε εξέλιξη, προστίθεται και το έργο στερέωσης του Μεγάλου Περιβόλου και των μνημείων που εντάσσονται σε αυτόν αλλά και της αποκατάστασης του βόρειου και του δυτικού τείχους, στο Κάτω Κάστρο. Προστατεύουμε και αναδεικνύουμε την αισθητική, την ιστορική και την αρχαιολογική αξία του μνημείου και του συνόλου των υφιστάμενων δομικών και αρχιτεκτονικών στοιχείων του. Σε συνδυασμό με τις αποκατεστημένες αποθήκες Σαπλιτζά, έργο προϋπολογισμού 2,9 εκατ. ευρώ, τις οποίες εγκαινιάσαμε πρόσφατα, τα έργα αποκατάστασης στον Μεγάλο Περίβολο, στο Άνω Κάστρο, στα τείχη στο Κάτω Κάστρο αλλά και στα επιμέρους μνημεία, όπως το οθωμανικό Ιεροδιδασκαλείο, εντάσσονται στο ευρύτερο έργο της ανάδειξης και βελτίωσης της επισκεψιμότητας του Κάστρου, ώστε να συνδεθεί οργανικά με το ιστορικό κέντρο της πόλης και να μετατραπεί σε αστικό χώρο πολιτισμού και αναψυχής, με πολλαπλές λειτουργίες».